زمینه و هدف: امروزه، استفاده از دستگاه های پیشرفته تصفیه آلاینده های محیطی مبتنی بر تکنولوژی هسته ای در فرآیندهایی که با تولید آلاینده های گازی و مایع و جامد همراه است، شدیداً توصیه می شود. تکنولوژی هسته ای، پیشرفته، پیچیده و در مرحله رشد است و نیاز به سرمایه گذاری بالا، نیروهای با تخصص بالا و همکاری و هماهنگی سلسله ای از پروژه ها دارد، لذا تدوین استراتژی و برنامه ریزی برای توسعه کاربرد تکنولوژی هسته ای در محیط زیست، ضروری است. هدف از این پژوهش پشتیبانی از برنامه ریزی راهبردی و بلندمدت تکنولوژی هسته ای در حوزه محیط زیست با تهیه و تدوین نقشه راه است، تا تکنولوژی های کلیدی و روش های دستیابی به آن ها شناسایی شوند. روش بررسی: در این مقاله جهت تدوین نقشه راه کاربرد تکنولوژی هسته ای در محیط زیست، ابتدا با مرور پژوهشی در زمینه ی کاربردهای تکنولوژی هسته ای در محیط زیست، پتانسیل های بالقوه و تکنولوژی های کلیدی در این زمینه شناسایی شد. سپس با اجرای گام های فرایندی از طریق بررسی مقالات و متون علمی، بازار شناسایی شد و سپس انواع محصولات تعیین شدند. بازه زمانی تحقیق بین سال های 1399-1400 می باشد. یافته ها: مهم ترین بازار سیستم های تصفیه بر پایه تکنولوژی هسته ای نیروگاه ها، صنایع بزرگ شیمیایی و پتروشیمی و صنایع پسماند هستند. تأسیسات آلاینده زدایی گازها، تصفیه خانه لجن و فاضلاب و تأسیسات رفع آلودگی پسماندهای صنعتی در دسته محصولات طبقه بندی می-شوند. مطابق نقشه راه، دستیابی به تکنولوژی شتاب دهنده ها و سامانه های پرتودهی گاما از طریق انتقال تکنولوژی و خرید تجهیزات و نیز مشارکت و انتقال تجارب از طریق سازمان های بین المللی میسر می گردد. ازآنجایی که تمامی مراحل تحقیق و توسعه سیستم های تصفیه حالت جامد با امکانات موجود در کشور قابل انجام است و نیز ساده تر بودن فرآیند، در طول سه سال اولیه تمرکز بر سیستم های تصفیه حالت جامد تعیین شد و به موازات آن و با کسب تجارب لازم، امکان انتقال تکنولوژی به سیستم های تصفیه مایع و گاز فراهم می گردد. بحث و نتیجه گیری: سیستم های تصفیه مبتنی بر تکنولوژی هسته ای پیشرفته، مقرون به صرفه و با کارایی بالاتر و سازگار با محیط زیست هستند. در این راستا، کاربرد نقشه راه به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مدیریتی برای برنامه ریزی توسعه ی این تکنولوژی ضروری است، که در این مقاله بدان پرداخته شده است.

در راستای افزایش تولید، بهره وری و رشد صادرات غیر نفتی، توسعه ی سطح زیرکشت درختان میوه به دلیل استقبال گسترده برای احداث باغ های درختان میوه و زیاد بودن ارزش غذایی و صادراتی آن، در سطح برنامه ریزی کشور مورد توجه قرار گرفته است. افزون براین، برای افزایش تولید محصول با کیفیت و یکنواخت، باید باغ های قدیمی اصلاح شود، باغ های جدید با رقم های برتر ایجاد شود، از شیوه های نوین باغداری بهره برده شود، و سیستم های پس برداشت توسعه یابد. همچنین بهنژادی گیاهی نوین بر مبنای ایجاد تنوع، گزینش، ارزیابی و ازدیاد ژن تأثیرهای مطلوبی داشته است. انگیزش جهش با بهره گیری از روش های هسته ای از جمله پرتوهای یونیزه کننده در کنار دیگر روش های سنتی می تواند ابزاری مؤثر برای بسیاری از دشواری های باغداری باشد. با توجه به توانمندی-های کشور در زمینه کاربردهای صلح آمیز فناوری هسته ای و تأکید بر تأمین نیازهای کشور به صورت داخلی، بهره گیری از فناوری-های هسته ای افزون بر باصرفه بودن می تواند موجب توسعه علمی، کاربردی و فناورانه در زمینه بهنژادی درختان میوه، کنترل آفت باغ ها، افزایش عمر انبارداری و افزایش صادرات محصول های باغی شود. ابهره گیری از فناوری های هسته ای در بهنژادی گیاهان در راستای تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین جزء یکی از شاخص های پیشرفت در رشته کشاورزی است. این مقاله، مروری جامع بر چالش های صنعت میوه کاری ایران دارد و راهکارهای حل این چالش ها را با استفاده از فناوری هسته ای ارائه می دهد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش وابستگی و عدم وابستگی مدارک در شبکه استنادی با مرکزیت ایگو در راستای ارزیابی کیفیت بروندادهای علمی در دو حوزه موضوعی مهندسی هوافضا و فناوری هسته ای انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و برای اجرا از روش‏ های علم سنجی استفاده شده است. داده ها از مجموعه هسته وبگاه علم با استفاده از وب اسکریپینگ و کدنویسی با زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت استخراج و ذخیره گردید. به منظور تحلیل داده ‏ها از الگوریتم در نرم افزار میمفا راور دیتالب و زبان برنامه نویسی سی شارپ پیاده سازی شد.یافته ها: یافته ­های پژوهش نشان داد مقاله آلیسون (2016) با 1535 استناد دومین مدرک پراستناد در فناوری هسته ای و دارای رتبه نخست شاخص وابستگی مطلق است. مقاله شین (2016) در مقایسه با سایر مقالات پراستناد فناوری هسته ای بیشترین میزان شاخص عدم وابستگی مطلق (2015 مدرک) را کسب کرده است. رتبه نخست شاخص عدم وابستگی نسبی با امتیاز 98 درصد نسبت به سایر منابع پراستناد قلمرو فناوری هسته­ ای لپانن (2015) از نظر شاخص عدم وابستگی نسبی با کسب امتیاز 98 درصد نسبت به سایر منابع پراستناد قلمرو فناوری هسته ای در مقام نخست قرار دارد. ریکر (2015) پراستنادترین مقاله مهندسی هوافضا (1542 استناد) بیشترین امتیاز شاخص وابستگی مطلق را کسب کرده است. وانگ (2020) با 52 استناد اولین مقاله در رتبه بندی شاخص عدم وابستگی نسبی در حیطه مهندسی هوافضاست.نتیجه گیری: میزان وابستگی نسبی در هر دو قلمرو موضوعی نسبت به عدم وابستگی بیشتر بوده است. با افزایش استناد وابستگی و عدم وابستگی مطلق افزایش؛ اما وابستگی نسبی کاهش می یابد. شاخص وابستگی نسبی با سال انتشار و شاخص عدم وابستگی نسبی با تعداد استناد رابطه همبستگی مثبت دارند.

استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای توسط اصول بنیادینی که ناشی از ترتیبات دوجانبه، منطقه ای و بین المللی بوده، از سوی حقوق بین الملل مورد حمایت و شناسایی قرار گرفته است. اما در همین راستا، مباحث قابل توجهی نیز در خصوص وسعت و نوع فعالیت های هسته ای، از جمله در حوزه امنیت هسته ای و نیز محافظت بین المللی برای ممانعت از تکثیر سلاح های هسته ای مطرح و مورد توجه جامعه بین المللی قرار گرفته است. از این رو، هنجارهای بین المللی همه انواع کاربردهای صلح آمیز انرژی هسته ای از جمله غنی سازی اورانیم، بازفرآوری و سایر فعالیت های حساس تولید سوخت هسته ای را مورد توجه قرار می دهد. این موضوع را می توان در قالب حق حاکمیت دولت ها در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای نیز مورد توجه قرار داد. دو دیدگاه و نظریه در بین حقوقدانان مطرح می باشد. برخی بر این باورند که این رویکرد برخلاف حقوق بین الملل و نیز مانع از حقوق کشورهای ندار در دستیابی به فناوری های نوین و به ویژه فناوری صلح آمیز هسته ای است. در مقابل نیز عده ای دستیابی به آن را ضرورت حیات و بقاء زندگی در جامعه بین المللی امروز قلمداد می نمایند. در این مقاله سعی شده است تا با بیان دیدگاه های مختلف مرتبط با ترتیبات دوجانبه، چندجانبه و بین المللی در انتقال و بهره مندی از فناوری هسته ای، آخرین رویکرد دولت ها با تمرکز بر رویه قانونگذاری ایالات متحده امریکا و رژیم های پیشرو در صحنه دیپلماسی چندجانبه در این خصوص مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

القای ماده زایی در ماهیان خاویاری، دارای ارزش زیادی است، لذا هدف از انجام این پژوهش القای ماده زایی در تاسماهی شیپ (Acipenser nudiventris) به وسیله پرتوتابی گاما به اسپرم هترولوگ ماهی قره برون ( Acipenser persicus) بود. در ابتدا استحصال اسپرم انجام، و در مرحله بعد پرتوتابی با دزهای 45/0، 6/0، 75/0، 9/0 و 05/1 کیلوگری انجام شد. سپس از ماهی مولد ماده تخمک استحصال و لقاح در گروه هایی به صورت جداگانه انجام و از شوک سرمایی برای القای پلوییدی استفاده شد. گروه های آزمایشی شاهد (لقاح اسپرم و تخمک معمولی ماهی شیپ)، هیبرید (لقاح اسپرم معمولی قره برون و تخمک معمولی ماهی شیپ)، هاپلویید (لقاح اسپرم پرتوخورده قره برون و تخمک معمولی ماهی شیپ)، و تریپلویید (لقاح اسپرم و تخمک معمولی ماهی شیپ با شوک حرارتی)، در نظر گرفته شدند. تخم ها ی لقاح یافته تا زمان تفریخ به انکوباتور انتقال داده شدند و درصد لقاح و تفریخ پس از طی دوره تکاملی در انکوباسیون محاسبه شد. استخراج DNA از لارو گروه های مختلف انجام و درصد موفقیت ماده زایی با استفاده از مارکرهای میکروستلایت 9 Afuو 68Afu انجام شد. نتایج نشان داد که گروه 9/0 کیلوگری میزان لقاح و تفریخ بیش تری داشته است (05/0>P). سنجش وراثت نشان داد که ماده زایی در گروه های مختلف با موفقیت انجام شده است. با توجه به این نتایج می توان جمع بندی کرد که ماده زایی در این ماهی به طور موفقیت آمیزی انجام شده است و با توجه بازده بالاتر دز 9/0 کیلوگری پرتو گاما به عنوان دز پیشنهادی برای ماده زایی در این گونه توصیه می شود.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی روند موضوعی موجود در شبکة هم استنادی مدارک برجستة حوزة علوم و فناوری هسته ای در جهان است. شناخت وضعیت موجود، مهم ترین اقدام جهت برنامه ریزی و سیاست گذاری های آینده است.روش شناسی: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است. در قدم نخست، از فنون علم سنجی جهت تحلیل حوزة موضوعی علوم و فناوری هسته ای استفاده شد. سپس نتایج حاصل از بخش علم سنجی پژوهش به روش مصاحبه با خبرگان موضوعی تحلیل شد. جامعه آماری پژوهش، در بخش کمی در گام نخست، تمام مدارک منتشر شده در مجموعه هستة وبگاه علم در حوزة علوم و فناوری هسته ای است. (342425 مدرک ) در گام دوم، جهت تحلیل و ترسیم نقشه ی علمی، مقالات برجستة حوزة علوم و فناوری هسته ای (40835 مقاله) که بیش از 25 استناد در بازة زمانی 1972-2021 م. دریافت کرده اند و در بخش کیفی پژوهش نیز 13 نفر از خبرگان موضوعی این حوزه تشکیل داد. جهت تحلیل و ترسیم نقشه های هم استنادی مدارک برجسته حوزة علوم و فناوری هسته ای از نرم افزار سایت اسپیس استفاده گردید.یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، از بین 205 کشور مشارکت کننده در تولید مقالات حوزة علوم و فناوری هسته ای، ایالات متحده آمریکا با تولید 84359 مدرک علمی، مجله Nuclear instruments methods in physics research section a accelerators spectrometers detectors and associated equipment با تولید 46547 مقاله علمی، سازمان انرژی ایالات متحده آمریکا با تولید 33943 مدرک علمی رتبة نخست را کسب نمودند. حوزة موضوعی فناوری علوم هسته ای با تعداد 336489 مدرک علمی، حوزة پیشگام در تولید مدارک علمی این حوزه محسوب می شود. شبکه هم استنادی مدرک در ابعاد جهانی 57 خوشه موضوعی را تشکیل دادند. خوشه ی شمارة #0 و 1# با داشتن 29 عضو و با موضوعات پروفیل ها، مطالعات کامپیوتری و موضوع یادگیری عمیق و کاربرد آن در علوم هسته ای بزرگ ترین خوشه های هم استنادی این حوزه هستند.نتیجه گیری: تعداد مقالات منتشر شده و روند صعودی انتشارات در حوزه علوم و فناوری هسته ای در هر سال نشان از ارزش و اهمیت این حوزه موضوعی دارد. تشکیل خوشه های موضوعی پرتوپزشکی، تصویربرداری پزشکی و... نیز نشان از تنوع موضوعی و کاربرد مختلف حوزه علوم و فناوری هسته ای در رشته ها و حوزه های پژوهشی مختلف دارد. همچنین تشکیل خوشه هایی با عنوان یادگیری عمیق در علوم هسته ای نشان از به روز بودن این حوزه و پیشرفت آن همراه با فناوری های روز جهان دارد.

صنعت هسته ای از مهم ترین صنایع هر کشور است. پیشرفت آن، پیشرفت صنایع دیگر را به همراه دارد. اکتساب برون مدار فناوری هسته ای به دلیل تحریم های کشورهای دارنده، همواره با چالش روبه رو بوده است. لذا هدف از این تحقیق دست یابی به الگویی از اکتساب درون زای فناوری در صنعت هسته ای کشور می باشد. این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی انجام گردید. جامعه مورد مطالعه، افراد خبره و صاحب نظر در یکی از صنایع تابعه سازمان انرژی اتمی بوده و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در جمع آوری داده ها از روش مصاحبه ی نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شده است. روش تحلیل داده ها، تحلیل محتوای استقرایی و با کمک نرم افزار ATLAS. ti انجام گردید. برای حصول اطمینان از روایی داده های پژوهش، از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان در پژوهش و بازبینی توسط همکاران استفاده شد. یافته ها نشان داد که الگوی اکتساب درون زای فناوری در صنعت هسته ای را می توان در 6 مقوله اصلی تعریف کرد: مدیریت آینده نگاری راهبردی هسته ای، ساختار منعطف و سازمان دهی تیم های خلاق، ترویج فرهنگ مدیریت جهادی، فضای برانگیزاننده نیروی متخصص، پیوند عمیق دانشگاه و صنعت، همچنین بین المللی سازی صنعت بومی هسته ای.

آغاز پروژه فناوری هسته ای آغاز چندان خوبی نبود و برنامه های فناوری هسته ای با بکارگیری بمب اتمی همراه بود، اما پس از تجربه تلخ هیروشیما ناکازاکی استفاده انسان دوستانه و صلح آمیز از این انرژی ارزشمند به تدریج در دستور کار قرار گرفت. به همین دلیل از دهه شصت میلادی حرکت به سوی استفاده از فناوری هسته ای در خدمت جامعه بشری آغاز شد. در مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، به دنبال پاسخ به این سوال می باشیم که آیا فناوری هسته ای می تواند با محیط زیست همسو باشد؟که به نظر می رسد با هم همزیستی دارند، و با این هدف که محدودیت ها از سوی کشورهای صاحب این فناوری بر عدم دستیابی سایر کشورها به انرژی هسته ای به بهانه جلوگیری از دستیابی کشورهای مذکور به سلاح های هسته ای اعمال می گردد فاقد وجهه حقوقی بوده و هیچ گونه توجیه منطقی نخواهد داشت. آنچه که به عنوان نتیجه این پژوهش حاصل گردیده است، این است که استفاده از فناوری هسته ای در امور کشاورزی، پزشکی و صنعتی گسترش یافت و تحولاتی چشمگیر پدیدار شد، به گونه ای که برای نمونه امروزه پزشکی هسته نقشی حیاتی و تعیین کننده در تشخیص و درمان بسیاری از بیماریها دارد. بکارگیری فناوری هسته ای در تولید برق و تولید مواد با خواص ویژه و هم چنین تولید گونه های مقاوم محصولات کشاورزی نسبت به آفات و کم آبی، تنها شماری از استفاده های گوناگون این علوم در پزشکی صنعت و کشاورزی است.کلید واژه: انرژی، فناوری هسته ای، صلح آمیز، محیط زیست، همزیستی.

هدف: شاخص ضریب لبه میزان تازگی و نوآوری مقالات منتشرشده در مجلات را ارزیابی می کند. به بیان دیگر، میزان موضوعات نوظهور و نزدیک به لبه مرزهای علمی را مشخص می کند و از نتایج آن می توان به عنوان ابزار مکملی در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها جهت ارزیابی مجلات علمی استفاده کرد. هدف این مقاله بررسی مقالات مجلات حوزۀ فناوری هسته ای در پایگاه اطلاعاتی اینیس و ارزیابی جدیدی از این مجلات بر مبنای محاسبۀ میزان تازگی و نوآوری مقالات با استفاده از شاخص ضریب لبه از سال 2001 تا 2020 بود.روش: این پژوهش از نوع کاربردی بود. روش‏ها و شاخص ‏های علم سنجی (شاخص ضریب لبه) و تکنیک های داده کاوی در اجرای این پژوهش به کار رفته بود. جامعۀ آماری پژوهش حاضر شامل تمام مقالات علمی منتشرشده در مجلات علوم و فناوری هسته ای بود که از سال 2001 تا 2020 در پایگاه اطلاعاتی اینیس نمایه شده اند. منابع گردآوری داده ها شامل پایگاه گزارش استنادی نشریات (جِی سی آر)، پایگاه اطلاعاتی آژانس بین المللی انرژی اتمی (اینیس)، و اصطلاحنامۀ تخصصی آن است. جهت دسترسی به اهداف پژوهش به فهرستی از مجلات برگزیده در حوزۀ موضوعی فناوری هسته ای نیاز بود که با استفاده از پایگاه گزارش استنادی نشریات، ویرایش سال 2020، تهیه شد. با بهره گیری از مرور مجلات، ازطریق حوزۀ موضوعی در این پایگاه، فهرستی از 29 مجلۀ برگزیده در حوزۀ موضوعی علوم و فناوری هسته ای، براساس شاخص ضریب تأثیر، همراه با دیگر شاخص های استنادی استخراج شد. داده ها با نرم افزار اکسل 2021، و نرم ا فزار آماری علوم اجتماعی (اس پی اس اس) نسخۀ 23، تحلیل و برای پاسخ به پرسش ها از آزمون های شاپیرو- ویلک، همبستگی پیرسون و همبستگی اسپیرمن استفاده شد.یافته ها: در حوزۀ فناوری هسته ای در مجموع 879/79 مقالۀ علمی از 2001 تا 2020، در پایگاه اطلاعاتی اینیس، نمایه شده است. بررسی مقالات حوزۀ فناوری هسته ای براساس محاسبۀ قدمت تاریخی آن ها حاکی است که سال 2018 بیشترین تعداد مقاله حاوی موضوعات نوظهور را در دورۀ موردبررسی داشته است. بررسی جایگاه مجلات بر اساس محاسبۀ ضریب لبه نشانگر آن است که مجلۀ «علوم و فناوری تأسیسات هسته ای» جایگاه نخست را کسب کرده است. همچنین، بین ضریب لبه و شاخص های استنادی ضریب تأثیر مجله، ضریب ویژۀ مجله، شاخص آنی مجله، و شاخص اثرگذاری مقاله در مجلات علمی موردبررسی، رابطۀ همبستگی معنی داری وجود نداشته است.نتیجه گیری: به­ منظور پیشرفت علم و دانش لازم است مجلات علمی مقالات پیشرو در لبۀ مرزهای علم و دانش را منتشر کنند. ارزیابی های جدید مجلات علمی، بر اساس شاخص های محتوامحور، ازجمله ضریب لبه، به ­عنوان شاخص های مکمل در ارزیابی مجلات علمی می­تواند به طراحی نظام های ارزیابی و اعتبارسنجی کمک کند که علاوه بر توجه به میزان تأثیرگذاری مجلات، به اینکه چه نوع علمی – علم جدید و نوآورانه یا علم مرسوم- ارائه می­ شود نیز توجه شود.